Με οδηγία του υπουργείου Εργασίας οι εργαζόμενοι στα σουπερμάρκετ κλήθηκαν την Μεγάλη Παρασκευή να βρίσκονται στην εργασία τους από τις 12 το μεσημέρι «για την τροφοδοσία των καταστημάτων» και έφυγαν μετά την περιφορά του Επιταφίου, ενώ άλλοι την επόμενη ημέρα δεν πρόλαβαν καν να κάνουν Ανάσταση στα σπίτια τους.
Μπορεί το Μεγάλο Σάββατο τυπικά να μην είναι αργία για τον ιδιωτικό τομέα, αλλά ο κανόνας είναι τα εμπορικά καταστήματα να κλείνουν νωρίτερα το απόγευμα, μπας και προλάβουν οι εργαζόμενοι να κάνουν Ανάσταση. Εξάλλου οι εμπορικοί σύλλογοι πρότειναν το κλείσιμο των καταστημάτων στις 15.00, αν και ο ΣΕΛΠΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Λιανικών Πωλήσεων Ελλάδας) πρότεινε στα μέλη του να κλείσουν στις 21.00. Εκεί όμως που συνέβη το απόλυτο μπάχαλο ήταν στις αλυσίδες σουπερμάρκετ.
Αν δούλευες στον «ΑΒ Βασιλόπουλο» ήσουν σχετικά τυχερός, καθώς έκλεινε στις 18.00, προλάβαινες οριακά να φτιάξεις και μαγειρίτσα. Αν δούλευες στον «Σκλαβενίτη», θα έκλεινε στις 19.00, πάλι καλά να λες. Αν δούλευες στο «Μy Market» ή στον «Μασούτη» θα έφευγες στις 8 το βράδυ όπως κάθε Σάββατο, τα «Lidl» το τερμάτισαν και ανακοίνωσαν ότι θα κλείσουν στις 21.00, ενώ επίσης ανοίγουν νωρίτερα, στις 7.45 το πρωί (τελευταία στιγμή μετέθεσαν το κλείσιμο στις 20.00). Αν πάλι δούλευες στα franchise των μεγάλων αλυσίδων, που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στις γειτονιές της πόλης, τότε θα έφευγες ακόμα και μετά τις 11 τη νύχτα ή όποτε θέλει ο franchisee.
Στην πραγματικότητα βέβαια οι εργαζόμενοι φεύγουν από μισή με μία ώρα μετά το τυπικό κλείσιμο των καταστημάτων, κάτι που σημαίνει ότι κάποιοι δεν πρόλαβαν καν να κάνουν Ανάσταση στα σπίτια τους.
«Ποιο εορταστικό ωράριο; Οι ιδιοκτήτες των αλυσίδων κάνουν ό,τι γουστάρουν» καταγγέλλει η Πρωτοβουλία Εργαζομένων σε Εμπόριο και Σουπερμάρκετ σε σχετική ανακοίνωση. Και πώς να μην κάνουν ό,τι θέλουν, αφού δεν υπάρχει νόμος που να τους το απαγορεύει, ενώ στις περισσότερες επιχειρήσεις δεν υπάρχουν καν συλλογικές συμβάσεις εργασίας, οι οποίες σύμφωνα με τη νομοθεσία θα μπορούσαν να θέσουν ευνοϊκότερους όρους και για τα εορταστικά ωράρια.
Ομως κάποιοι φαίνεται πως κάνουν ό,τι θέλουν ακόμα και παραβιάζοντας ή ακροβατώντας στα όρια του νόμου, όπως έγινε τη Μεγάλη Παρασκευή. Κανονικά η μέρα αυτή είναι ημιαργία για τα εμπορικά καταστήματα και ο νόμος ορίζει ρητά ότι δεν μπορούσαν να ανοίξουν πριν από τις 13.00. Ωστόσο, όπως κατήγγειλαν ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας και άλλοι τοπικοί σύλλογοι, υπήρξαν περιπτώσεις καταστρατήγησης του ωραρίου, με την ανοχή –ακόμα και τη διευκόλυνση– του υπουργείου Εργασίας. Συγκεκριμένα αναφέρουν ότι όταν απευθύνθηκαν σε τοπικές Επιθεωρήσεις Εργασίας για τα «ξεχειλωμένα» ωράρια, η απάντηση που πήραν είναι ότι είχαν λάβει οδηγία από το υπουργείο που δίνει τη δυνατότητα στην εργοδοσία να απασχολήσει εργαζομένους πριν από τις 13.00 τη Μ. Παρασκευή.
Τα σωματεία ζήτησαν από την υπουργό να «αποσύρει την κατάπτυστη οδηγία», η οποία όπως σημειώνουν «στάλθηκε στα μουλωχτά». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», στάλθηκε πράγματι έγγραφο από την αρμόδια Διεύθυνση Εργασιακών Σχέσεων του υπουργείου, στο πλαίσιο διευκρινίσεων για την εφαρμογή του νόμου για το ωράριο εργασίας της Μεγάλης Εβδομάδας, στο οποίο όριζε ότι συγκεκριμένες ειδικότητες, που κανονικά θα έπιαναν δουλειά στις 13.00 αλλά χρειάζονταν για την τροφοδοσία των καταστημάτων, θα μπορούσαν να προσέλθουν από τις 12.00.
Βέβαια αυτό είναι το λιγότερο, καθώς πολλοί έπιασαν δουλειά ακόμα και από τα άγρια χαράματα, όπως καταγγέλλει η Πρωτοβουλία Εργαζομένων στο Εμπόριο και τα Σουπερμάρκετ, αναφέροντας συγκεκριμένο παράδειγμα αλυσίδας που οι εργαζόμενοι της πρωινής βάρδιας χτύπησαν κάρτα στις 6.00 με 14.00. «Η ΕΡΓΑΝΗ μέσω της ψηφιακής κάρτας εργασίας γνωρίζει αυτόματα πότε μπήκες να εργαστείς και πόσες ώρες. Η εταιρεία έχει δηλώσει στην ΕΡΓΑΝΗ το ωράριο λειτουργίας και το υπουργείο μπορεί να ελέγξει αν εφαρμόζεται», μας λέει ο Νίκος, εργαζόμενος σε αλυσίδα σουπερμάρκετ και μέλος της Πρωτοβουλίας (τα στοιχεία του στη διάθεση της «Εφ.Συν.»).
«Σε αυτή την αναρχία που επικράτησε με το εορταστικό ωράριο το υπουργείο Εργασίας ήταν ενήμερο και σύμφωνο από την πρώτη στιγμή. Δεν είναι μπάχαλο, είναι αυτό που βολεύει τον κάθε εργοδότη. Δεν είναι παράνομο, αυτοί είναι οι νόμοι της αγοράς. Αλλά είναι αγριότητα όταν ο κάθε εργοδότης μπορεί να κάνει ό,τι θέλει και όλα να πέφτουν στην πλάτη του εργαζόμενου, που δεν μπορεί να ορίσει καν το πρόγραμμά του και τη ζωή του».
Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες και η εργασιακή ζούγκλα των franchise
H νέα μάχη για την πίτα της αγοράς των σουπερμάρκετ δίνεται στην αγορά των «καταστημάτων της γειτονιάς» ή convenience stores όπως ονομάζονται τα μικρά σουπερμάρκετ (ώς 400 τ.μ.), τα οποία στοχεύουν σε περίοικους ή περαστικούς (συχνά βρίσκονται κοντά σε σταθμούς μετρό ή πολυσύχναστα σημεία) και έχουν διευρυμένο ωράριο, κλείνοντας μετά τις 22.00 ή τις 23.00 και λειτουργώντας τις Κυριακές.
Η συγκεκριμένη κατηγορία καταστημάτων αναπτύσσεται δυναμικά, εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη αύξηση τζίρου από όλες τις υπόλοιπες. Tα καταστήματα αυτά λειτουργούν κυρίως με τη μέθοδο του franchise, όπου η μητρική αλυσίδα παρέχει στον συνεργάτη το εμπορικό σήμα, τα προϊόντα, υποστηρικτικές υπηρεσίες, ακόμα και χρηματοδοτικά εργαλεία. Καθώς πρόκειται συνήθως για οικογενειακές επιχειρήσεις, συναγωνίζονται μεταξύ τους στα διευρυμένα ωράρια, αφού σημαίνουν και διευρυμένα κέρδη.
Επιπλέον είναι οι «σκαπανείς» στην εξαήμερη εργασία, η οποία τυπικά καθιερώνεται από την 1η Ιουλίου, και απασχολούν κατά κανόνα (εκτός από τους ιδιοκτήτες) νεαρό σε ηλικία και ανακυκλούμενο εργατικό δυναμικό, για να μη χρειάζεται να πληρώνουν τριετίες και επιδόματα. Πλάι στα franchise των μεγάλων αλυσίδων, πρέπει να προσθέσουμε νέες αλυσίδες convenience stores, που λειτουργούν 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες τον χρόνο, χωρίς Κυριακές και αργίες.
